Sličnosti SFRJ i BiH

(Novi Reporter, 1. 12. 2010)

Iako Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija ne postoji već dvije decenije, postdejtonska Bosna i Hercegovina nikako ne može da se udalji od njene zaostavštine. Prije svega, taj deplasirani kontinuitet prisutan je kada je riječ o takozvanim značajnim datumima. U nedostatku jubileja iz sopstvene nacionalne istorije koji bi bili iole prihvatljivi za Srbe i Hrvate, bošnjački maksimalisti u periodu nakon posljednjeg ovdašnjeg rata odustali su od pretrage po “slavnoj” hronologiji osmanske vladavine na Balkanu i okrenuli su se nepresušnom arhivu komunizma. Tamo su ignorisali 29. novembar kao centralni praznik nekadašnje zemlje između Vardara i Triglava, jer im je ta opcija, bez obzira na crveni predznak, opasno mirisala na srpski integralizam, odnosno, na period kada se vožnja automobilom od Knina do Negotina mogla realizovati bez pasoša ili lične karte. Pronađeno je “spasonosno rješenje”, pošto je 25. novembar označen kao izraz srpske i hrvatske istorijske spremnosti da se prihvati status nacionalne manjine u unitarnoj BiH, zbog čega bi Bošnjaci nevoljno prihvatili ulogu jedinog “državotvornog naroda”.

U tom ležernom poduhvatu falsifikovanja prošlosti, logika je nevažna kategorija. Koga briga za činjenicu da partizanski vijećnici u Mrkonjić Gradu 1943. uopšte nisu imali na umu nikakvu “tisućljetnu državnost” Bosne i Hercegovine, već su isključivo pominjali federalnu jedinicu u sastavu buduće DFJ, pa FNRJ, a na kraju i SFRJ? Kome je važan podatak da su izrazitu većinu pripadnika pomenutog gerilskog pokreta, pa i delegata na famoznom okupljanju ZAVNOBiH-a, činili Srbi. Na stranu njihove ideološke zablude, ali, teško je povjerovati da bi oni pristali na to da 67 godina kasnije budu tretirani kao utemeljivači “suverene i cjelovite” zemlje po standardima pokojnog Alije Izetbegovića. Ako ništa drugo, bar zbog toga što su se u Drugom svjetskom ratu borili na različitim stranama, da bi se u čitavoj mirnodopskoj fazi gledali sa krajnjim nepovjerenjem političkih protivnika, a sredinom osamdesetih i kroz zatvorske rešetke, iza kojih je tada bio smješten “duhovni otac” bizarne kombinacije tekovina polumjeseca i petokrake.

Ugodna starost

Osim uzurpiranog i besmislenog “Dana državnosti” u dijelu Federacije sa bošnjačkom većinom, mozaik BiH ima i druge kocke čiji su originali proizvedeni u bivšoj Jugoslaviji. Recimo, kakva bi to bila replika SFRJ kada ne bi imala kopije Josipa Broza i Edvarda Kardelja, makar se radilo o robi iz uvoza? Na Titovu ulogu odavno pretenduje Stjepan Mesić, rashodovani predsjednik Hrvatske. Tokom mandata na Pantovčaku pokušavao je da raznim dimnim bombama dokaže da ima moć kakvom je nekada raspolagao “najveći sin naroda i narodnosti”. Pošto ga je u matičnoj zemlji malo ko shvatao pretjerano ozbiljno, Mesić je retoričke petarde nemilice bacao u susjednu Bosnu i Hercegovinu, dijeleći bukvice Srbima i Hrvatima, jer radije gledaju u Beograd i Zagreb nego u Sarajevo. Jedini favorizovani etnos u takvim nebulozama vrlo brzo je počeo ga zasipa nagradama i titulama, od virtuelnog doktorata u Tuzli do počasnog građanstva u Bihaću. On je na tu vrstu aplauza uzvraćao sve otkačenijim tezama, sa kulminacijom u vidu otvorene najave rata protiv Republike Srpske i presijecanja koridora kod Brčkog u slučaju secesije RS.

Osim uzurpiranog i besmislenog “Dana državnosti” u dijelu Federacije sa bošnjačkom većinom, mozaik BiH ima i druge kocke čiji su originali proizvedeni u bivšoj Jugoslaviji.

A onda ga je na funkciji zamjenio Ivo Josipović i činilo se da je došao kraj Mesićevim ekscesima. Međutim, iz zasluženog zaborava izvukla ga je uvrnuta odluka nadležnih organa u Srbiji – da mu uredno uplaćuju mjesečni iznos od 39 evra penzije, za kraći period proveden na poziciji člana Predsjedništva Jugoslavije početkom devedesetih. Nije problem u veličini te svote, već u porijeklu karikaturalnog “legalizma”. Ukoliko je osnova za takav gest nekakva misteriozna odredba sporazuma o sukcesiji - da samo Srbija preuzima finansijske obaveze prema svim akterima nekadašnjih saveznih institucija, onda mogu da se očekuju podjednako perverzni prizori. Na primjer, Sefer Halilović u Beogradu podiže novac od minulog rada u JNA, a zatim opušteno šeta Skadarlijom i traži kafanu u kojoj će potrošiti iznenadni poklon. Ali, pošto nije bio diskretan u seirenju, vijest stiže do Nasera Orića. On se prisjeća da je prije rata u BiH bio tjelohranitelj Slobodana Miloševića i zaključuje da, kao bivši republički službenik, ima još veća prava na prihod od Penzionog fonda Srbije nego Halilović. Ljutito traži pare i dobija ih, uz izvinjenje birokrata jer ga, zbog nepoznate adrese, nisu blagovremeno obavijestili o toj garanciji za ugodnu starost.           

Ako je, s druge strane, razlog za beogradske redovne uplate na Mesićev račun strah da će Hrvatska posegnuti za reciprocitetom prema Srbima u slučaju izostanka crkavice za skromnog Stjepana, tek tada čitava situacija postaje potpuna lakrdija. Naime, oficijelni Zagreb sopstvenim građanima srpske nacionalnosti duguje 800.000 evra, jer nema namjeru da im uvaži zahtjeve za penzije u periodu od osamostaljenja do 1996. godine. Jedini razlog – pogrešna krvna zrnca, a ne nepodobna vojna uniforma iz tog doba, pošto se naopako pravilo identično primjenjuje i na one Srbe iz Krajine i Hrvatske koji su rat dočekali i ispratili u Nišu ili Melburnu. Znači, sistemom eliminacije dolazi se do trećeg tumačenja za sumanutih 39 evra: Beograd vjerovatno želi da počasti Mesića za presudan doprinos u razbijanju Jugoslavije, što je omogućilo Srbiji da okonča suživot sa vječno nezadovoljnom “braćom” i da obnovi vlastitu državnost, izgubljenu 1918. To bi bilo razumljivo da je Hrvatska napustila SFRJ po uzoru na odvajanje Norveške od Švedske. Ali, budući da je u tom zlokobnom procesu poginulo i nestalo više od 8.000 srpskih vojnika i civila iz Krajine, te da je prognano 250.000 Srba u “Oluji”, uz još 120.000 raseljenih u prvim godinama rata, beogradska simbolična penzija za Mesića predstavlja novi prilog za bogatu kolekciju nacionalnog mazohizma u postupcima aktuelne vlasti Srbije, pogotovo ako se zna da je riječ o osobi koja je tokom decenije predsjednikovanja u Hrvatskoj nedvosmisleno prizivala neki novi “Bljesak” za RS. 

Ako je, s druge strane, razlog za beogradske redovne uplate na Mesićev račun strah da će Hrvatska posegnuti za reciprocitetom prema Srbima u slučaju izostanka crkavice za skromnog Stjepana, tek tada čitava situacija postaje potpuna lakrdija.  

Teoretičari i praktičari

Ili, bar reprizu operetskog, ali krvavog odlaska Slovenije iz Jugoslavije. U svakom slučaju, Mesiću odgovara bilo kakva varijanta nasilnog “pacifikovanja” srpskog “remetilačkog faktora” u Bosni i Hercegovini. Od alpskih kolega, u pisanju mračnog scenarija odavno mu pomaže Jelko Kacin, kreatura čija je politička karijera započela propagandnom transformacijom brutalne egzekucije oko 50 golobradih mladića u “herojsku borbu za slobodu” navodno ugrožene Slovenije protiv “okupatorske” JNA. U posljednjim godinama, kao nadobudni briselski činovnik, Kacin se osilio do te mjere da konstantno drži predavanja Srbima sa obe strane Drine o tome šta treba da čine da bi ih on preporučio za ulazak u “klub odabranih”, poznat kao EU. Vrhunac je, ipak, dostigao nedavno, kada je zaključio da je dovoljno krupna figura da može da određuje ko će biti predsjednik Evropskog parlamenta, pošto nije bio zadovoljan reakcijom predsjedavajućeg iz Poljske na sarkastično dobacivanje jednog britanskog poslanika, upućeno Kacinovom mentalnom blizancu iz Austrije. Podsjetimo, engleski cinik Godfri Blum, posredstvom klasične zamjene teza, okvalifikovan je kao “nacista” i udaljen sa sjednice EP, jer je na neototalitarni govor Martina Šulca o neophodnosti apsolutne unifikacije EU i definitivnog ukidanja suvereniteta država-članica reagovao shvatljivom asocijacijom na njemačkom jeziku: “Jedan narod, jedna imperija, jedan vođa”.

U intervjuima i izjavama nakon odlaska sa funkcije predsjednika Slovenije, Milan Kučan je upravo takav model smatrao optimalnim za Bosnu i Hercegovinu, pa nije izazvao nikakvu uznemirenost u Strazburu. Naprotiv, još je reaktiviran kao “specijalni izaslanik” slovenačke vlade za BiH, a iza teatralnog i komičnog naziva funkcije nazire se rasplet u kome će on, indirektno, biti autor izvještaja o stanju u dejtonskoj tvorevini za potrebe Evropske unije. Na taj način, pruža mu se prilika da zauzme fotelju broj 2 u savremenom paralelizmu Bosna i Hercegovina – SFRJ, odnosno, da bude Edvard Kardelj. U tandemu sa vodećim “ideologom” Kučanom, nastupio bi i “praktičar” Jelko Kacin, koji je trenutno najsličniji Smiljku Šagolju. Sa Kučanovim budućim izvještajem u ruci, Kacin je spreman da se upusti u avanturu rušenja “Berlinskog zida”, pardon, međuentitetske linije, otprilike onako kako je to činio neprevaziđeni zaštitni znak predratne TV Sarajevo, snimajući “reportažu” o ujedinjenju dvije Njemačke sa neidentifikovanom ruševinom iz grada pored Miljacke u kadru. 

Sa Kučanovim budućim izvještajem u ruci, Kacin je spreman da se upusti u avanturu rušenja “Berlinskog zida”, pardon, međuentitetske linije, otprilike onako kako je to činio neprevaziđeni zaštitni znak predratne TV Sarajevo, snimajući “reportažu” o ujedinjenju dvije Njemačke sa neidentifikovanom ruševinom iz grada pored Miljacke u kadru. 

Naravno, Josip Broz i Edvard Kardelj, odnosno, Stjepan Mesić i Milan Kučan, ne bi mogli da funkcionišu u Bosni i Hercegovini bez asistencije prepoznatljivijih figura od gastarbajterske verzije Smiljka Šagolja – Jelka Kacina. Na domaćem terenu, potrebni su im Hamdija Pozderac i Branko Mikulić, a u tim koordinatama najbolje se snalaze Zlatko Lagumdžija i Željko Komšić. Doduše, marifetluci u stilu bivših neprikosnovenih vladara socijalističke BiH ne polaze im za rukom u RS, u dosadašnjoj komunikaciji sa dvije vodeće partije, Savezom nezavisnih socijaldemokrata i Srpskom demokratskom strankom. Ali, zato vedre i oblače takozvanim Ustavnim sudom BiH, tijelom koje se dosljedno ponaša u skladu sa Titovim upozorenjem na vrhuncu moći, početkom sedamdesetih: “Nećemo se držati zakona kao pijan plota”. Sada, kada su “pravosudni” klonovi Staneta Dolanca utvrdili da srebrne elektrode braće Alijagić koštaju pet miliona maraka, a vjerovatno zlatne nekretnine “Borca” iz Travnika bar deset puta toliko, Lagumdžija i Komšić, kamuflirani u Pozderca i Mikulića, isprobavaju novi alhemičarski trik.

Zaključili su da su mogućnosti SFRJ iscrpljene i da je, zarad projekta centralizacije BiH, vrijeme za identifikaciju sa Habzburškom monarhijom. Za testiranje te “inicijative” poslužio im je diplomatski pulen Harisa Silajdžića, ambasador Bosne i Hercegovine u Austriji Haris Hrle. Vjerovali ili ne, Hrle je u Beču, simptomatičnog 25. novembra, otvorio dvodnevnu “naučnu” konferenciju pod nazivom: “100 godina Bosanskog zemaljskog statuta: da li je to prvi bh. ustav?” Pa, zar ta “zasluga” nije pripadala ZAVNOBiH-u? Ipak, ko zna zašto je takav zaokret dobar. Jer, poslije 1910. kada je car Franjo Josif “podario” Bosni i Hercegovini “Zemaljski statut”, neminovno slijedi i 1918. godina...