Bezbednosni „reket“ ili „fer dogovor“ - koliko vredi američka zaštita u Aziji

Vašington planira da od Južne Koreje traži više novca za pokrivanje troškova svojih trupa stacioniranih na njenoj teritoriji i razmatra mogućnost da izmesti deo njih u druge krajeve indo-pacifičkog regiona kako bi se efikasnije suprotstavio rastu kineske moći. Ništa od ovoga ne odgovara Seulu, gde će, smatra se, uskoro na vlast doći opoziciona partija koja tradicionalno više pažnje posvećuje odnosima sa Kinom i Rusijom od vladajućih konzervativaca.

Ovih dana južnokorejski mediji zabrinuto spekulišu o mogućnosti da bi njihovu državu moglo da napusti 4.500 američkih vojnika, što bi moglo da oslabi odbranu njihove države protiv sve snažnijeg Severa.

Bezbednosni "reket" ili fer dogovor - koliko vredi američka zaštita u Aziji

Priču o tome da Pentagon razmatra povlačenje čitave brigade vojske sa Korejskog poluostrva na Guam ili na neku drugu lokaciju u indo-pacifičkom regionu lansirao je američki list Volstrit džurnal.

To prestrojavanje trupa dovodi se u vezi sa redefinisanjem prioretata novoformirane američke vlade, koja sada, u sklopu nove strategije, više nego ranije želi da podredi sve svoje ljudske i materijalne resurse odvraćanju i pariranju NR Kini, te sve češće govori o "strateškoj fleksibilnosti" svojih trupa na Korejskom poluostrvu.

Neki ga dovode i u vezu sa načinom na koji predsednik Donald Tramp inače gleda na Republiku Koreju i druge američke saveznike u Istočnoj Aziji.

Višedecenijski saveznici Južna Koreja, Japan i Tajvan su za Trampa jedna vrsta parazita koji iskorišćavaju SAD ekonomski i vojno

Jednostavno rečeno, višedecenijski saveznici Južna Koreja, Japan i Tajvan za njega su jedna vrsta parazita koji iskorišćavaju njegovu zemlju ekonomski i vojno, jer, po njemu, tradicionalno drže mnoštvo carinskih i necarinskih prepreka za uvoz američkih proizvoda i usluga, dok sa druge strane, kao u bezbednosnom smislu važni partneri, uživaju u trgovinskim povlasticima pri izvozu u Sjedinjene Države, zbog čega imaju visoke suficite u robnoj razmeni sa njima.

Tramp protiv "mašine za keš"

Dalekoistočni saveznici, smatra Tramp, istovremeno i koštaju njegovu zemlju puno novca, jer ona u njima mora da, uglavnom za njihovu dobrobit, drži puno svojih trupa i naoružanja. On zato smatra da oni treba da plate više za zaštitu koju im pruža američka vojska.

U Republici Koreji trenutno se nalazi 28.500 američkih vojnika, a vlada u Seulu za troškove njihovog stacioniranja i vežbe plaća 924 miliona dolara godišnje.

Problem je u tome što je Tramp još tokom svog prvog mandata tražio da se trezori u Seulu više otvore i tamošnja država uplati pet milijardi godišnje u kofere Pentagona ili da se izvrši revizija (odnosno, redukcija) prisustva američke vojske na Korejskom poluostrva. U sprovođenju te namere, pišu korejski listovi, sprečili su ga tadašnji savetnici.

A kada je južnokorejska vlada, svesna pretnje od velikog finansijskog tereta kojim bi Tramp mogao da je optereti tokom svog drugog mandata, sa odlazećom Bajdenovom administracijom prošle godine postigla dogovor da u petogodišnjem periodu od 2026. do 2030. plaća oko osam posto više - milijardu dolara, sedamdesetosmogodišnji američki lider je izjavio da je Južna Koreja "mašina za keš" i da treba da doprinese deset milijardi godišnje za troškove stacioniranja američkih trupa na svojoj teritoriji.

"Bezbednosni reket"

Naravno, shvatanje da SAD čine veliku uslugu Južnoj Koreji i da ona za to treba da dobro plati, kritičari bi rekli "reket", nije prihvaćeno u toj dalekoistočnoj državi od 51 miliona stanovnika. Najpre stoga što je, istorijski gledano, opšte poznato da su SAD ušle u Korejski rat 1950. godine i nakon njega vojno ostale prisutne ne samo u Južnoj Koreji, već i u Japanu i na Tajvanu, da bi sprečile dalje širenje komunizma u Aziji, što je tada bio njihov glavni strateški globalni cilj.

Američka vojska, dakle, decenijama je ostala u Istočnoj Aziji zato što je to prevashodno bio interes SAD – kao brana sovjetskom, kineskom i severnokorejskom komunizmu, a od završetka Hladnog rata, kao instrument borbe protiv ruskog, kineskog i severnokorejskog "autoritarizma", kako bi rekli u Vašingtonu.

Mada su drugde, naročito u Pjongjangu i Pekingu, više skloni tome da misiju američkih i drugih savezničkih trupa u Istočnoj Aziji nazovu instrumentom "imperijalizma" i "održavanja hegemonije", njen proklamovani cilj: borba za mir, prosperitet, demokratiju, ljudska prava i "poredak zasnovan na pravilima", veruju u Republici Koreji, je upravo američki interes, te je zato neopravdano njihovu zemlju posmatrati prosto kao kamen oko vrata ili teret na plećima Vašingtona.

Zašto kola priča o delimičnom povlačenju američke vojske?

Poslednjih godina severnokorejska armija jača krupnim koracima - osim novih nuklearnih bojevih glava, širokog spektra balističkih i krstarećih raketa, ona je u naoružanje uvela i novi tenk, podmornice, ratne brodove, te trenutno u svoj sastav prima, veruje se, ruske borbene avione "Mig-29" i "SU-27".

Priča o mogućem povlačenju 4.500 američkih trupa u tim okolnostima, čisto vojno gledano, čini se malo verovatnom, ali se može shvatiti kao izraz iskrene želje Vašingtona da smanji finansijske troškove i naprezanje ljudi i opreme, te izvrši racionalniju raspodelu resursa u uslovima kada se ogromna količina naoružanja, opreme i radnih sati uliva u ratni napor u Ukrajini i na Bliskom istoku.

No, ona se možda može videti i kao jedna forma pritiska na novu južnokorejsku vladu koja bi trebalo da bude formirana nakon vanrednih predsedničkih izbora 3. juna. Naime, favorit za pobedu na tim izborima, vođa opozicione Demokratske partije Li DŽej Mjung poznat je, ili njegovi protivnici bi rekli notoran je, po tome što je dan nakon početka ratnih operacija u Ukrajini 2022. godine rekao da je tamošnji predsednik Volodimir Zelenski isprovocirao Rusiju zbog nedostatka političkog i diplomatskog znanja i da je sam kriv za izbijanje sukoba.

Sličnu, možda još grublju, izjavu tada je dala bivša ministarka pravde i bivša šefica Demokratske partije Ču Mi Je, koja je primetila da je "glupi stav bivšeg komedijaša prema Rusiji kriv za rat".

Iako su ubrzo bile zatrpane kritikama, te važne figure opozicione Demkratske partije time su želele da naglase ispravnost svoje spoljne politike, koja podrazumeva više razumevanja i obzira za Rusiju i Kinu i pregovore sa Severnom Korejom, a ne potpuno i bezrezevno oslanjanje na SAD i stalno političko i vojno trvenje sa Pjongjangom.

Da li je moguće razilaženje sa Vašingtonom po bezbednosnim pitanjima?

Kandidatu Liju ovo su drugi predsednički izbori jer je u maju 2022. godine izašao na megdan nedavno smenjenom šefu države Jun Suk Jolu, izrazito proameričkom konzervativcu iz partije "Snaga Naroda", od kojeg je izgubio za samo 0,7 poena, što je poraz sa najmanjom razlikom u istoriji glasanja u Južnoj Koreji.

S obzirom na dubinu i trajanje savezničkih odnosa, zvuči neverovatno da je Li tokom kampanje 2021. američku vojsku u svojoj zemlji u jednom trenutku nazvao "okupacionim snagama."

Konzervativni protivnici proteklih godina optuživali su ga za korupciju, kršenje izbornih zakona i izdaju - da je kineski ili severnokorejski špijun i da će od njihove zemlje napraviti drugu Venecuelu ako pobedi.

On je tokom neuspelog pokušaja uvođenja diktature prošlog decembra bio stavljen na listu za hapšenje i, pišu južnokorejski mediji, potencijalnu likvidaciju. Tadašnji predsednik Jun smatrao ga je najodgovornijim za opstrukciju rada vlade i funkcionisanja države jer su Lijeve demokrate koristile apsolutnu većinu koju je opozicija imala u parlamentu za opozive njegovih ministara i blokadu vladinih predloga zakona i budžeta.

Bivši guverner bogate i mnogoljudne provincije Gjongi, Li sada na političkim skupovima u sklopu predizborne kampanje nastupa sa neprobojnim prslukom i govori iza neprobojnog stakla jer mesecima dobija pretnje smrću.

On je, zapravo, još početkom januara prošle godine na jugu zemlje preživeo pokušaj atentata, kada ga je stariji muškarac ubo nožem u vrat u želji da ga kazni za korupcionaške afere i spreči da u budućnosti postane predsednik.

Najnovija istraživanja javnog mnenja u Južnoj Koreji, pokazuju da Li ima podršku 50 odsto glasača

Najnovija istraživanja javnog mnenja u Južnoj Koreji, međutim, pokazuju da Li ima podršku 50 odsto glasača, dok ga na drugom mestu prati kandidat konzervativne "Snage naroda" sa oko 35 procenata.

Biće interesantno videti kako će se ovaj šezdesetjednogodišnji političar, pravnik po profesiji, po (eventualnom) dolasku na vlast odrediti prema vojnom savezu sa Sjedinjenim Državama i pitanjima uloge, broja i finansiranja američkih vojnika na južnokorejskoj teritoriji.

I zbog njegovih ranija izjava u vezi Ukrajine i američkih trupa u Južnoj Koreji koje su nesumnjivo iritirale rukovodstvo u Vašingtonu, i zbog tradicionalne politike Demokratske partije koja teži tome da ima blaži odnos prema režimu u Pjongjangu i često zauzima uravnoteženiji pristup vođenju spoljne politike - ona, po pravilu, ne odričući se bliske vojne saradnje sa SAD, nastoji da ne provocira Kinu i Rusiju, koje, ako to požele, uvek mogu da stanu čvršće iza Severne Koreje i nekad u budućnosti ometu eventualno ujedinjenje korejskog naroda sa obe strane 38. paralele.

Taj mekši stav Demokratske partije sada, u svetlu sve izraženijeg prioriteta vlade u Vašingtonu da se fokusira na tajvansko pitanje i vojnopolitičko obuzdavanje Pekinga, čini se može dovesti do osetnog razmimoilaženja sa američkim saveznicima, pogotovu ako se u obzir uzme Trampov merkantilistički pristup odbrambenim pitanjima i međudržavnim odnosima uopšte.

(RTS)